Ăn lươn như thời mở đất

 Hôm nay, theo chân các vị khai thiên mở đất miền Tây, chúng ta sẽ được học thêm một vài món ngon nữa từ lươn.

Lươn là món ăn bổ dưỡng, có thể chế biến được thành rất nhiều món, từ món ăn nhậu như lẩu lươn, lươn rán, xào đến các món ăn chơi nhẹ nhàng như cháo lươn, miến lươn...Hôm nay, theo chân các vị khai thiên mở đất miền Tây, chúng ta sẽ được học thêm một vài món ngon nữa từ lươn.
Một món ngon ít người biết được gọi là lươn ruồng sả.
Lươn là loại thủy sản nước ngọt, thân tròn, dài như rắn, mắt nhỏ ti hí, da trơn có nhớt, màu nâu vàng thường sống chui rúc trong bùn. Lươn còn được gọi tên là Thiên ngư, Trường ngư, là 'sâm động vật dưới nước'. Câu bắt lươn phải theo mùa và theo vùng. Người dân thường đánh bắt lươn bằng ống Trúm chụp xuống những bờ ruộng có lươn, lươn chui vào và không chui ra được. Loài lươn vốn ở bùn nhưng ghét nước đục, vì vậy người bắt lươn thường quậy nước cho đục để lươn chui ra khỏi hang tìm chỗ nước trong. Loại lươn sống trong môi trường tự nhiên này thịt thơm, vị ngọt, có độ săn dai khi chế biến.


Trúm là ống tre dài chừng 7-8 tấc, thông mắt, một đầu giữ mắt tre lại, đầu kia dùng chiếc rọ tre gài kín sau khi đặt mồi vào bên trong. Người có kinh nghiệm chỉ cần đi rảo một vòng các bờ bãi sình bùn là biết nơi nào lươn thường qua lại để đặt trúm. Bắt mùi mồi, lươn chui vào rọ tre rồi kẹt cứng trong đó không thể nào chui ra. Ngày nay ống trúm được làm bằng nhựa, bền chắc.

Lươn ruồng sả là món “độc”! Lươn cỡ ngón chân cái người lớn trở lại, rộng vài hôm để chúng nhả cặn, bọt cho sạch ruột. Để nguyên con không mổ bụng, không cạo nhớt. Lá sả tươi chừng một nắm tay, lót dưới nồi. Cho lươn vào và chụm lửa liu riu, đậy nấp he hé. Lươn bị nóng sẽ tìm đường thoát. Chúng chui, luồn và đám sả để trốn. Sức nóng và lá sả bén, cùng tinh dầu sả sẽ làm khô sạch nhớt của con lươn. Sức nóng của bếp lò khiến da lươn bị nứt, rách và dần dần tự thấm mùi sả vào thịt lươn.

Khi thấy da lươn nứt, có màu vàng óng là thịt lươn đã chín. Do không mổ bụng, nên máu lươn sẽ thấm, rút vào thịt, vì vậy thịt lươn rất ngọt, thơm và đậm vị lươn do không sử dụng bất kỳ một thứ gia vị nào. Gắp lươn ra dĩa có lót sả cọng và rau răm. Món nầy chấm với nước mắm cốt dừa rất bắt cơm.
Lươn um (om) lá cách.
Cây cách gắn liền với cuộc sống của người dân Nam bộ với các món ăn được sáng tạo có lẽ ngay từ thời khai hoang, mở đất. Mùa sa mưa, chỉ cần vài ống trúm đặt qua đêm sáng ra cũng bắt được vài chú lươn đồng vàng nghệ. Trong lúc thăm trúm, tiện tay ngắt vài nắm lá cách mọc ven bờ là có ngay món lươn um không chê vào đâu được.

Lá cách, loại lá đặc trưng của vùng Nam Bộ, dùng để chế biến rất nhiều món ăn đặc sắc

Ở quê, làm món lươn um lá cách được xem là khá cầu kỳ. Tất nhiên, nguyên liệu để nấu cũng chủ yếu là từ cây nhà lá vườn, trừ đậu phộng và vài món gia vị khác. Bên cái sàn nước hiên sau, những người phụ nữ quê có dịp trỗ tài nấu nướng món ngon cho gia đình mình. Cái vui nhất trong chế biến món này là mỗi người một việc. Người thì lặt rửa lá cách, người xắc sả, người thì tách vỏ đậu phộng rang... Trong cái đầm ấm ấy, không chỉ là việc bếp núc mà còn có chuyện ruộng, chuyện vườn, chuyện con cháu học hành....

Sau khi các nguyên liệu được làm sạch, người ta ướp lươn với muối, đường, bột ngọt cùng với sả ớt và để chừng nửa giờ cho thấm gia vị. Người ta lót một lớp lá cách xuống đáy nồi rồi mới để lươn vào và phủ thêm một lớp lá cách bên trên. Lúc đó mới cho nước cốt dão vào là xem như hoàn tất khâu chuẩn bị trước khi um lươn.

Món lươn um lá cách chuẩn bị thì lâu nhưng nấu thì rất mau. Bắt lên bếp cho lửa lớn chừng mười phút là lương đã chín. Lúc này mới cho nước cốt đầu vào và nhắc xuống. Người ta gắp rau trải đều trên dĩa, đặt lươn nằm khoanh bên trên, rồi mới rắc đậu phộng rang đâm sơ lên. Khi ăn, dùng đũa bẻ lươn gãy thành khúc, chấm nước mắm sả ớt pha chút nước cốt dừa, mới đậm đà làm sao!



                                                                                                                             Nguồn: huongviquenha.blogspot.com